Wararkii ugu dambeeyay ee Soomaaliya bishii ugu dambaysay waxay diiradda saarayaan xaaladda siyaasadeed iyo amniga gudaha, iyada oo dowladdu ku hawlan tahay xalinta arrimaha gudaha iyo dibedda, gaar ahaan la dagaallanka argagixisada iyo xallinta xiisadaha gobolka. Arrimahan waxaa hormuud u ah dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab, dib u heshiisiinta beelaha, iyo xaaladaha siyaasadda gobolka, oo si gaar ah diiradda loogu saaray xiriirka Soomaaliya la leedahay Itoobiya iyo Masar.
1. Xaaladda Amniga gudaha iyo la dagaallanka Al-Shabaab
Xukuumadda Soomaaliya ayaa si firfircoon u sii wadeysa dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab. Ciidamada xoogga dalka oo taageero ka helaya dalal shisheeye ayaa horumar ballaaran ka sameeyay gobollada dhexe iyo koonfureed, gaar ahaan hawlgalka ka socda Gobollada Shabeellada Dhexe iyo Hiiraan. Al-Shabaab ayaa dhowr degmo laga saaray, waxaana socda dadaallo lagu baacsanayo kooxdan si looga xoreeyo dhammaan deegaannada ay ku suganyihiin. Dowladda Soomaaliya ayaa sidoo kale sii waday hirgelinta heshiisyada amniga ee kala duwan oo ay la galeen dalalka deriska ah sida Jabuuti iyo Kenya, kuwaas oo si toos ah uga qayb qaadanaya sugidda amniga dalka.
Siyaasad ahaan, dowladda Soomaaliya waxay ku tallaabsatay isbeddelada amniga iyadoo kaashaneysa beesha caalamka, gaar ahaan Midowga Afrika iyo dalal kale oo reer Galbeed ah. Hawlgalka cusub ee Midowga Afrika ee AUSSOM, oo ah badelka AMISOM, ayaa la bilaabay si loo adkeeyo howlgalada ka dhanka ah Al-Shabaab, iyadoo ciidamadan ay qeyb ka yihiin sugidda amniga doorashooyinka iyo dowladnimada dalka.
2. Xiisadaha Siyaasadeed ee Gobolka iyo Xiriirka Dibadda
Xaaladda siyaasadeed ee Soomaaliya waxaa saameyn weyn ku leh muranka u dhexeeya Itoobiya iyo Masar. Khilaafkan wuxuu ka soo bilowday biyo-xireenka Wabiga Nile oo Itoobiya dhiseyso, taasoo walaac ku abuurtay Masar. Soomaaliya waxay door dhex-dhexaadin ka qaadatay arrintan, laakiin Itoobiya waxay ka soo horjeeddaa xiriirka dhow ee Soomaaliya la leedahay Masar. Dowladda Soomaaliya, gaar ahaan madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa ku adkeystay in Soomaaliya ay xaq u leedahay inay xiriir wanaagsan la yeelato dal kasta oo saaxiib la ah, iyadoon dhinacna la safan.
Siyaasadda dibadda ee Soomaaliya waxaa sidoo kale saameyn ku leh dagaallada gobolka iyo iskaashiyada amni ee ay la leedahay dalalka deriska ah sida Kenya iyo Jabuuti. Dalka Kenya ayaa ka qayb qaadanaya howlgalka dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab, halka Jabuuti ay taageero milatari iyo mid diblomaasiyadeed siiso Soomaaliya.
3. Dib-u-heshiisiinta iyo Xallinta Colaadaha Beelaha
Xukuumadda Soomaaliya ayaa sidoo kale wadda dedaallo ay ku doonayso inay ku xalliso colaadaha beelaha, kuwaas oo mararka qaar ka dhaca gobollada kala duwan ee dalka. Ra'iisul Wasaare Xamse Cabdi Barre ayaa dhawaan baaq nabadeed u diray beelaha ku dagaallamaya meelo ka mid ah gobollada dhexe, isagoo ugu baaqay inay nabad qaataan oo ay ka shaqeeyaan wada-hadal iyo dib-u-heshiisiin. Dowladda ayaa dadaal ugu jirta inay soo afjarto colaadaha gudaha si loo abuuro deegaan nabdoon oo kor u qaada horumarka iyo dib-u-dhiska qaranka.
Waxaa kaloo xusid mudan in dowladda federaalka Soomaaliya ay qabatay shirar dib-u-heshiisiineed oo lala yeeshay maamulka gobollada si loo dhiso kalsoonida u dhexeysa dowladda dhexe iyo maamul goboleedyada, arrintaan oo ah mid muhiim u ah xasilloonida siyaasadeed ee dalka.
Gabagabo
Guud ahaan, Soomaaliya waxay wajaheysaa caqabado badan oo dhinacyo kala duwan ah, kuwaas oo isugu jira la dagaallanka argagixisada, xalinta colaadaha gudaha, iyo ka jawaabidda cadaadisyada dibadda ee kaga imanaya muranada gobolka. Si kastaba ha ahaatee, dowladda Soomaaliya waxay taageero ka haysataa beesha caalamka si ay u xoojiso amniga iyo dib-u-heshiisiinta dalka, iyadoo sidoo kale dadaal ku bixinaysa in la xalliyo khilaafaadka siyaasadeed ee gobolka si loo ilaaliyo madaxbannaanida dalka.
0 Comments