Siyaasadda Soomaaliya waa mid aad u adag oo saamayn ku leh gudaha iyo dibedda dalka. Soomaaliya waxay soo martay marxalado kala duwan oo siyaasadeed tan iyo markii ay xornimada ka qaadatay Talyaaniga iyo Ingiriiska 1960-kii. Hoos waxaa ku faahfaahsan waxyaabaha ugu muhiimsan ee saameeya siyaasadda Soomaaliya:


1. Nidaamka Federaalka:


Soomaaliya waxay qaadatay nidaamka federaalka ah ka dib burburkii dawladdii dhexe ee militariga ahayd ee Maxamed Siyaad Barre 1991-kii. Nidaamka federaalka wuxuu ku salaysan yahay in dalka loo qaybiyo dowlad-goboleedyo ismaamula, kuwaas oo leh maamul u gaar ah, balse hoos yimaada dowladda federaalka ee Muqdisho.


Dowlad-goboleedyada ugu waaweyn waxaa ka mid ah:


Puntland: Oo ku yaalla waqooyi bari Soomaaliya, waxay sheegtaan madax-bannaanidooda gudaha ah, laakiin waxay hoos yimaadaan federaalka.


Galmudug, Jubaland, Hirshabelle, iyo Koonfur Galbeed: Waa dowlad-goboleedyo dhisan oo qayb ka ah nidaamka federaalka.


Somaliland: Inkasta oo aysan qayb ka ahayn federaalka, Somaliland waxay sheeganaysaa inay tahay dal madax-bannaan tan iyo 1991, inkastoo aan si caalami ah loo aqoonsan.



2. Xiriirka Dowladda Federaalka iyo Dowlad Goboleedyada:


Waxaa jira xiisado soo noqnoqday oo u dhaxeeya dowladda federaalka iyo dowlad-goboleedyada, gaar ahaan marka la joogo awoodda siyaasadeed iyo dhaqaalaha. Murannadaas waxay mararka qaar keentaan khilaafaad siyaasadeed oo caqabad ku noqda hannaanka dowlad-dhisidda iyo doorashooyinka.


3. Amniga iyo Argagixisada:


Amniga Soomaaliya ayaa weli ah mid aad u liita sababo la xiriira weerarrada joogtada ah ee kooxda Al-Shabaab, oo ah urur argagixiso ah oo xiriir la leh Al-Qaacida. Inkasta oo Al-Shabaab laga saaray magaalooyinka waaweyn sida Muqdisho, waxay weli ka howlgalaan qaybo ka mid ah miyiga iyo xuduudaha, waxayna weerarro ka gaystaan gudaha caasimadda iyo meelo kale oo dalka ah.


4. Doorashooyinka iyo Hogaaminta:


Doorashooyinka Soomaaliya waa kuwo dadban, taas oo macnaheedu yahay in odayaasha dhaqanka ay soo xulaan ergada dooraneysa xubnaha baarlamaanka. Sannadihii ugu dambeeyay, waxaa jiray dadaallo lagu doonayo in Soomaaliya u gudubto nidaam doorasho oo qof iyo cod ah, laakiin caqabado badan ayaa jira oo la xiriira amniga iyo khilaafaadka siyaasadeed.


5. Caalamka iyo Xiriirka Dibadda:


Dowladda Soomaaliya waxay leedahay xiriir dhow oo ay la leedahay dalalka deriska ah sida Itoobiya iyo Kenya, iyo sidoo kale waddamada caalamka sida Turkiga, Mareykanka, iyo Midowga Yurub. Dalalkaas ayaa door muhiim ah ka qaata dib-u-dhiska dalka, gaar ahaan dhinacyada amniga, dhaqaalaha, iyo horumarinta.


6. Dhaqaalaha iyo Dhibaatooyinka Bulshada:


Dhaqaalaha Soomaaliya waxaa inta badan ku tiirsan xoolaha nool, ganacsiga badeecadaha, iyo lacagaha dibadda ka yimaada ee ay soo diraan qurbojoogta. Inkasta oo horumar la sameeyay sannadihii ugu dambeeyay, dhibaatooyinka dhaqaale iyo kuwa bulsho ee ay ka mid yihiin shaqo la'aanta, saboolnimada, iyo sicir bararka ayaa weli caqabad ku ah nolosha dadka Soomaaliyeed.


In kasta oo caqabadaha jira ay badan yihiin, Soomaaliya waxay ku tallaabsatay horumar ah xagga dib-u-dhiska, gaar ahaan dhinacyada maamulka, siyaasadda, iyo dhaqaalaha. Si kastaba ha ahaatee, weli waxaa jira shaqo badan oo loo baahan yahay in la qabto si loo gaaro xasillooni buuxda iyo horumar waara.